Ծիրանենու գաղտնիքները

Ծիրանենու, դրա ծաղիկի, պտղի, կորիզի, խեժի, ծառի էներգետիկ դաշտի բարերար հատկությունների մասին գրել եմ մոտ մեկ տասնյակ հոդվածներում ու Մոգական բուժարարներ մատենաշարի թիվ 3՝ «Դեղձ, ծիրան, նուշ» գրքույկում: 

Ծիրանենու հայկական տեսակներն, իրոք, լավագույնն են աշխարհում, ինչը նկատել էր 15-րդ դարի հայ բժշկապետ՝ Ա. Ամասիացին ու ապացուցվել անցյալ դարում կատարված մեծածավալ ու երկարատեւ գիտափորձի արդյունքում:

Ծիրանն, իրոք, ի վերուստ տրված պարգեւ է՝ «ծիրի ծնունդ», անվանումը կարելի է բացատրել միայն մեր հրաշալի լեզվի լիակատար իմացության պարագայում: Ծիրանենին, իրավմամբ, Կենաց ծառ է կոչվել: Մեր նպատակն է եւս մեկ անգամ համոզվել դրանում:

ԼԻԶԻՆ

Այս ամինաթթուն մեր օրգանիզմի հիմնական «կառուցող հատիկներից» է.

• Մասնակցում է գրեթե բոլոր սպիտակուցների, փոխանակման գործընթացները կարգավորող խմորիչների ու հորմոնների գոյացմանը:
  
  
• Կարգավորում է կալցիումի յուրացման գործընթացը, կանխարգելում օստեոպորոզի զարգացումը:
  
  
• Անհրաժեշտ է սրտամկանի բնականոն աշխատանքի համար, կարգավորում է ազոտի (հատկապես ազոտի օքսիդի) փոխանակման գործընթացը, արյան միջոցով տեղափոխվող թթվածնի ու սնուցող նյութերի բաշխումը:
  
  
• Խթանում է կոնաձեւ ու կրծքի գեղձերի գործունեությունը:
  
  
• Ապացուցված է, որ լիզինի սակավության պարագայում նկատվում է կարճատեւ հիշողության կորուստ, ինչպես կասեր երգիծաբան Ռայկինը. «Բժիշկ այստեղ հիշում եմ, իսկ ահա այստեղ՝ ոչ»:
  
  
• Խթանում է վերարտադրողական ֆունկցիան՝ նպաստում է կանանց լիբիդոյի ու տղամարդկանց սեռական ֆունկցիայի ակտիվացմանը:
  
  
• Խթանում է կոլագենի գոյացմանը, որն անհրաժեշտ է ամուր ոսկրերի ճկուն հյուսվածքների ու կռճիկի կառուցման և «վերանորոգման» համար:
  
  
• Կան տվյալներ, որ լիզինը խթանում է մազերի աճը, կանխարգելում է կատարակտի զարգացումը:

Բժիշկ Մաթիաս Ռատն (1997թ.) ապացուցել է, որ լիզինը՝ C վիտամինի, ֆլավոնների, ամինաթթու պրոլինի հետ համատեղ, կանխարգելում է աթերոսկլերոզի զարգացումն ու մաքրում անոթները: Ռատը ( 2002թ.) նկատել է, որ վերոգրյալ նյութերը կանաչ թեյում պարունակվող պոլիֆենոլ՝ էպիգալկատեխինի հետ համատեղ շրջափակում են տարբեր ծագում ունեցող ուռուցքների տարածումը (մետաստազ):

Դոկտոր Աստեդը (1977թ. Շվեդիա, հաջողությամբ կիրառել է լիզինը կրծքագեղձի ու ձվարանի համալիր բուժման ընթացքում: Ճապոնացի բժիշկ Սուման տարածել է հաղորդագրություն (1980թ.), որ լիզինի կիրառումը թույլ է տալիս կանխել ձվարանի ուռուցքի տարածումը:

ԱՐԳԻՆԻՆ

Ի տարբերություն լիզինի, կարող է գոյանալ մարդու օրգանիզում, սակայն դրա համար պետք է համատեղվեն մի շարք նպաստող նախապայմաններ:

Կարեւոր է իմանալ, որ երեխայի օրգանիզմը չի կարող արգինին արտադրել:

Արգինինն ազոտի օքսիդի կրող է, որի օգտակար հատկությունները բացահայտվել են վերջերս: 

Կարգավորում է սրտի ռիթմերը: .

• Թափանցելով արյան հոսքի մեջ, կարգավորում է օգտակար նյութերի փոխադրումը դեպի բջիջներն ու հյուսվածքները:
• Նպաստում է մկանային հյուսվածքների, ուժի ու աշխատունակության ավելացմանը: Արգինինը նպաստում է ճարպերի վերափոխմանը էներգիայի, եթե օրգանիզմում կա գլյուկոզայի պակաս:
• Սակավության դեպքում: 

Ստեղծվում են նախապայմաններ սրտի հիվանդությունների, հիպերտոնիայի զարգացման համար:

• Դանդաղում է աճի հորմոնի արտադրությունը:
• Նվազում է մկանային զանգվածն ու ավելանում է ճարպերի քանակը:
• Թուլանում են մազարմատներն ու եղունգները: 
• Նվազում է օրգանիզմի կենսակորովը, նկատվում է ախորժակի անկում:

Լիզինի ու արգինինի համատեղ ազդեցության ոլորտը

Դոկտոր Իսիդորին Հռոմի համալսարանից (1981թ.) ապացուցել է, որ լիզինի ու արգինինի համատեղ ընդգրկումը սննգակարգում նպաստում է 15-21 տարեկան պատանիների աճին: Նույն ամինաթթուների առկայությունն անհրաժեշտ պայման է, որպեսզի գոյանան բավարար քանակի նեյտրոֆիլներ, որոնք իմունային համակարգի կարեւոր բաղադրիչներն են:

Նեյտրոֆիլները պայքարում են B ու C հեպատիտների հարուցիչների դեմ:

Լիզինը, որպես օրենք, ավելի շատ է կենդանական ծագում ունեցող մթերքներում, իսկ արգինինը՝ բուսական: Կա կարծիք, որ մարդու օրգանիզմում լիզինը կատարում է գրեթե նույն աշխատանքը, ինչ արգինինը: Այս ամինաթթուները՝ ըստ հատկությունների ու կառուցվածքի, չեն տարբերվում:

Սակայն մոտ կես դար առաջ գիտնականները նկատել են, որ արգինինով հարուստ սննդակարգը նպաստում է հերպեսի վիրուսի ակտիվացմանն օրգանիզմում, որի վերաբերյալ կատարվել են ուսունասիրություններ: Պարզվել է նաեւ, որ լիզինը, ի տարբերություն արգինինի, ճնշում է հերպեսի վիրուսի տարածումն օրգանիզմում:

Հակահերպեսային սննդակարգ: Վերջին տարիներին ԱՄՆ գյուղդեպարտամենտը հրապարակել է այն մթերքների ցանկը, որոնք միաժամանակ լիզին (Լ) ու արգինին(Ա) են պարունակում: Ընդ որում. կարեւոր են ո՛չ միայն Լ ու Ա բաղադրիչների արժեքները՝ 100 գ զանգվածում, այլև դրանց Լ:Ա հարաբերությունները: Հերպեսի վիրուսի ակտիվությունը ճնշելու համար խորհուրդ են տրվում այն մթերքները, որոնց Լ:Ա արժեքը բարձր է:

Ծիրան՝ Լ=90.35 մգ, Ա=42.11մգ, Լ:Ա=2.146:

Ծիրանի չիր՝ Լ= 254.3 մգ, Ա =140 մգ, Լ:Ա=1.816:

Բուսական մթերքներից ավելի բարձր գործակիցներ ունեն.

պապայա. 16.74 մգ, 6.61 մգ, 2.533 բազուկ՝ 52.94 մգ, 22.06 մգ, 2.4 մանգո՝ 28.33 մգ, 13 մգ, 2.179:

Սակայն վերոգրյալ մթերքները 5-10 անգամ քիչ լիզին են պարունակում, քան ծիրանի չիրը:

Լավագույն գործակիցներ ունեցող մթերքներ.

• Անյուղ, ոչ մրգային յոգուրտ՝ 311մգ, 104.4 մգ, 2.967:
• Շվեյցարական պանիր՝ 2617.9 մգ, 939.2 մգ, 2.787:
• Ռոքֆոր՝ 1878.6 մգ, 721. 4 մգ, 2.604:
• Այծի թարմ կաթ՝ 290.16 մգ, 119.26 մգ, 2.433:
• Կովի թարմ կաթ՝ 627.45 մգ, 286.28 մգ, 2.192:
• Անյուղ կաթնաշոռ՝ 1393 մգ, 786 մգ, 1.772, այլ:

Կարեւոր է իմանալ, որ բավարար գործակիցներ ունեն.

• Ոսպ՝ 711.7 մգ, 610.39 մգ, 1.166:
• Սալոր՝ 163.64 մգ, 134.55 մգ, 1.216:
• Կատոֆիլ՝ 126.67 մգ, 93.33 մգ, 1.357:
• Բրինձ՝ 120.63 մգ, 69.31 մգ, 1.74, նաեւ մսեղենը, ձկնեղենը և այլն:

Զգուշացում: Լիզինով հարուստ մթերքները պետք է սահմանափակեն հղիները: Երեխաների սննդակարը ճշտեք բժշկի հետ:

Հետեւություն: ԱՄՆ գյուղդեպարտամենտի հրապարակած տվյալները հեշտացնում են սննդակարգի ընտրությունը, սակայն կարեւոր է հաշվի առնել ընտրված մթերքների այլ հատկանիշները:

Արդյո՞ք աղյուսակը կօգնի կանխել հերպեսի սրացումները՝ ցույց կտա ժամանակը: Խոսենք մեկ այլ հետազոտության արդյունքների մասին: Մայո կլինիկայի մասնագետները եկել են հետեւության, որ լիզինի ու արգինինի համատեղ կիրառումը խթանում է վահանագեղձի հորմոնների գոյացումը: Սա լավ լուր է տարեց մարդկանց համար, քանի որ առողջ վահանագեղձը երկարակեցության գրավականն է:

Խորհուրդ: Մշտապես խորհրդակցեք բժշկի հետ ու իմացեք ավելին՝ ծիրանը, չիրն ու կորիզի սերմը նույնպես ունեն հակացուցումներ ( տես, Հայկական ոսկյա պտղի անհայտ հատկությունները armeniatv.am, տեսանյութը ):

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ